ခ်က္သမၼတႏုိင္ငံရဲ႕ သမၼတေဟာင္းလည္းျဖစ္၊ စာေရးဆရာလည္းျဖစ္တဲ့ Vaclav Havel ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ရပ္တည္လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈေတြကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ Vaclav Havel Library Foundation က ခ်ီးျမႇင့္တဲ့ Disturbing the Peace ဆုိတဲ့ ဆုကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံက စာေရးဆရာမ မသီတာကုိ ေရြးခ်ယ္ ေပးအပ္လုိက္ပါတယ္။ Vaclav Havel ရဲ႕ စာေရးဆရာ တေယာက္တင္သာမကပဲ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ရပ္တည္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈေတြကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ဒီဆုကုိ အခုႏွစ္ကစၿပီး ေပးအပ္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပထားပါတယ္။
Vaclav Havel အသက္ ၈၀ ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္နဲ႔ အခုႏွစ္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ကစၿပီး ထမဆုံးအႀကိမ္ ေပးအပ္တဲ့ ဒီဆုဟာ Vaclav Havel လုိပဲ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ကုိယ္က်ဳိးစြန္႔၊ အနစ္ခံၿပီး စြမ္းစြမ္းတမံ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သူ စာေရးဆရာေတြကုိ ေရြးခ်ယ္ ေပးအပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ေပးအပ္ဖုိ႔ စီစဥ္ထားတဲ့ ဒီဆုကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံက စာေရးဆရာမ မသီတာက ပထမဆုံးအႀကိမ္ ရရွိတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒါကေတာ့ ခ်က္သမၼတေဟာင္းျဖစ္တဲ့ Vaclav Havel ရဲ႕ေပါ့ေနာ္ သူ႔ကို အထိမ္းအမွတ္လုပ္ထားတဲ့ Library Foundation က ေပးတဲ့ဆုေပါ့။ သူ႔ရဲ႕ တန္ဖိုးေတြျဖစ္တဲ့ေပ့ါေနာ္ စာေရးဆရာတေယာက္ ျဖစ္႐ံုတင္မကဘူး။ အားလံုး မတူညီတဲ့ ႐ႈေထာင့္နဲ႔ ရပ္တည္ေနၾကသူေတြအားလံုးကို စုစည္းၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ တကယ့္ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို တန္ဖိုးထားတတ္တဲ့ အေျခအေနတခုျဖစ္ေအာင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႀကီးကို ေျပာင္းလဲေအာင္ အားထုတ္တဲ့ တန္ဖိုးေတြကို ဆက္ၿပီးေတာ့ သယ္ေဆာင္ႏုိင္တယ္လု႔ိ ယူဆတဲ့ စာေရးဆရာတေယာက္ကို ေပးတာေပါ့။ အဲဒီသေဘာနဲ႔ ေပးတဲ့ဆုျဖစ္ပါတယ္။ က်မက ပထမဦးဆံုး လက္ခံရရွိသူျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္မွ စ ေပးတာပါ။”
ေမး - ဒီဆုထဲမွာေရာ ဘာေတြမ်ား ပါပါသလဲခင္ဗ်။ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ ေငြေရး၊ ေၾကးေရး အားျဖင့္လား ဘယ္ေလာက္ပါသလဲ ဒါမွမဟုတ္ တျခားေရာ ဘာေတြပါပါေသးလဲ။
ေျဖ - “ေၾကညာခ်က္အရကေတာ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅ ေထာင္ပါတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မလည္း အခုမွ ဆု သြားယူရမွာဆုိေတာ့ ဘာေတြ ပါေသးလဲေတာ့ မသိေသးပါဘူး။”
ေမး - မသီတာက ပထမဆံုးတေယာက္ဆိုေတာ့လည္း ေျပာရတာေတာ့လည္း ခက္မွာေပါ့ေလ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကိုေရာ အမ သိပါသလား၊ ဘယ္လိုေရြးတယ္ဆုိတာ ေစာေစာက ဘာေၾကာင့္ေပးတယ္ဆုိတာေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္ၾကသလဲ။
ေျဖ - “က်မသိသေလာက္ကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေနတဲ့ အဖြဲ႔အႀကီးႀကီးေတြေပါ့ Amnesty International, Human Rights Watch တို႔ စသျဖင့္ အဲဒီအဖြဲ႔ႀကီးေတြကေနၿပီးေတာ့မွ နာမည္ေတြလိုက္ၿပီးေတာ့ အမည္တင္သြင္းဖို႔ကို ေတာင္းတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အဲဒီက ဂ်ဴဒီ ၃ ေယာက္ကေန စာရင္းအတိုေလး ျပန္ထုတ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီထဲကေနမွ တေယာက္ကို ေရြးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့လိုေျပာပါတယ္။”
ေမး - မသီတာအေနနဲ႔ အခု ဒီဆုကို လက္ခံရရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္လိုမ်ား ခံစားရပါသလဲခင္ဗ်။
ေျဖ - “က်မကေတာ့ အထူးသျဖင့္ေပါ့ေနာ္ မထင္မွတ္ထားတဲ့ ဆုလည္းျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ သမၼတ Vaclav Havel ကို သမၼတတဦးအေနနဲ႔ မဟုတ္ဘဲ ျပဇာတ္ေရးဆရာအေနနဲ႔ က်မ အင္မတန္ သေဘာက်ခဲ့ရတယ္။ သူ႔ျပဇာတ္တပုဒ္ရဲ႕ အပိုင္းအစကိုလည္း ဘာသာျပန္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူ႔ကို လူခ်င္း ခဏတာေတာ့ ၂၀၀၇ မွာ ေတြ႔ခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူခ်င္းသိတာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ သာမန္ ပရိသတ္ထဲက တေယာက္အေနနဲ႔ပဲ သူ႔ကို ေတြ႔ခဲ့ ဆံုခဲ့ဖူးတာျဖစ္တယ္။ သူ႔ကို အင္မတန္ေလးစားတဲ့အျပင္ သူက သူ႔ကို အမည္တင္သြင္းတဲ့ ႏိုဘဲလ္ဆုကို က်မတို႔ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ျပန္ၿပီး အမည္တင္သြင္းေပးလိုက္သူအျဖစ္နဲ႔လည္း အမွတ္တရ ရွိေနေတာ့ သူ႔အထိမ္းအမွတ္ သူ႔ရဲ႕တန္ဖိုးေတြကို ဆက္ခံသူအေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့အေပၚမွာေတာ့ ၀မ္းသာမိပါတယ္။”
မသီတာကုိ ဒီဆုေပးအပ္ဖုိ႔ ေရြးခ်ယ္လုိက္တဲ့အတြက္ သူ႔အေနနဲ႔ ၀မ္းသာမိေၾကာင္း Vaclav Havel Library Foundation ရဲ႕ အမႈေဆာင္ညြန္ၾကားေရးမွဴး Pavla Niklova က ဗီြအုိေအကုိ အခုလုိ ေျပာပါတယ္။
“မသီတာကုိ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ဆုေပးပြဲမွာ ေရြးခ်ယ္လုိက္တဲ့အတြက္ က်မအေနနဲ႔ ပုဂၢဳိလ္ေရးအရ အရမ္းကုိ ၀မ္းသာ ပီတိ ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒီဆုကုိ ခ်ီးျမႇင့္လုိက္တဲ့အတြက္ တျခားသူေတြအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ဆက္လက္ တုိက္ပြဲ၀င္သြားၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ က်မ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွာ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔ ညေနမွာ က်င္းပတဲ့ ဆုေပးပြဲ အခမ္းအနားကုိ ခ်က္သမၼတႏုိင္ငံ Prague ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ တက္ေရာက္မွာျဖစ္ၿပီး၊ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ Oxford တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ Timothy Garton Ash က မသီတာကုိ ဆုခ်ီးျမႇင့္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စာေရးဆရာ၊ ျပဇာတ္ေရးဆရာ၊ အေတြးအေခၚ ပညာရွင္၊ အတုိက္အခံ ႏုိင္ငံေရးသမား၊ ၀ါရင့္ ႏုိင္ငံေရးသမား တဦးျဖစ္ခဲ့တဲ့ Vaclav Havel ဟာ ခ်က္ကုိဆလုိဗက္ကီးယားႏုိင္ငံ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ဦးေဆာင္ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူတဦး ျဖစ္ပါတယ္။
သူဟာ ခ်က္ကုိဆလုိဗက္ကီးယားႏုိင္ငံရဲ႕ ေနာက္ဆုံးသမၼတအျဖစ္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၿပီး၊ ခ်က္ကုိဆလုိဗက္ကီးယားႏုိင္ငံ၊ ခ်က္သမၼတႏုိင္ငံနဲ႔ ဆလုိဗက္ကီးယားႏိုင္ငံဆုိၿပီး ၂ ျခမ္း ကြဲသြားၿပီးတဲ့ေနာက္ ခ်က္သမၼတႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆုံး သမၼတအျဖစ္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၃ ခုႏွစ္အထိ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတုိက္အခံဘ၀က ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္နဲ႔ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းခံထားရစဥ္ ႏုိဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ရဖုိ႔အတြက္ ဦးေဆာင္ အဆုိတင္သြင္းခဲ့သူျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာ့ ဒီမုိကေရစီအေရးကုိလည္း တစိုက္မတ္မတ္ အားေပး ကူညီခဲ့သူတဦး ျဖစ္ပါတယ္။
ကိုုေဇာ္၀င္းလႈိင္ / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com
